Έκτακτη χρησικτησία - υπ’ αριθμ. 401/2018 απόφαση Α1’ Τμήματος ΑΠ
Κατ’αρχάς, από τη διάταξη του άρθρου 1710 παρ. 1 ΑΚ, το οποίο, ως προσδιοριστικό της έννοιας της κληρονομιάς και του κληρονόμου, αναγκαίως συνδυάζεται με κάθε άλλη περί αυτών διάταξη σε συνδυασμό με τις διατάξεις των άρθρων 1813, 1820, 1846, 1847 ιδίου κώδικα, προκύπτει ότι η κληρονομιά, ως σύνολο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων του κληρονομουμένου, μεταβιβάζεται από της επαγωγής στους κληρονόμους του αποβιώσαντος, είτε εκ διαθήκης είτε εξ αδιαθέτου, κατά το αναλογούν, στην περίπτωση της εξ αδιαθέτου διαδοχής, ποσοστό, επιφυλασσομένου σ’ αυτούς του δικαιώματος της αποποίησης της επαχθείσας κληρονομιάς, οι οποίοι καθίστανται άμεσοι και καθολικοί διάδοχοι του κληρονομουμένου. Από αυτά παρέπεται ότι, για το παραδεκτό της αίτησης αναίρεσης των κληρονόμων του αποβιώσαντος διαδίκου, αρκεί αυτοί να επικαλούνται το θάνατο του διαδίκου και τη συνδέουσα αυτούς και τον αποβιώσαντα συγγενική σχέση, δυνάμει της οποίας αυτοί καθίστανται κατά το νόμο, κληρονόμοι του αποβιώσαντος. Στον αντίδικο τους δε αναιρεσίβλητο εναπόκειται, να αμφισβητήσει την ιδιότητα τούτων ως κληρονόμων, οπότε αυτή εξετάζεται παρεμπιπτόντως από το δικαστήριο.
Περαιτέρω, σύμφωνα με τις διατάξεις 1045 και 974 του ΑΚ, για την κτήση της κυριότητας ακινήτου, με έκτακτη χρησικτησία, αρκεί η επί εικοσαετία νομή του πράγματος, δηλαδή η με διάνοια κυρίου φυσική εξουσίαση αυτού, ανεξαρτήτως του νομικού χαρακτηρισμού της πράξης, με την οποία ο χρησιδεσπόζων απέκτησε τη νομή, εάν δηλαδή αυτή στηρίζεται σε παράγωγο τρόπο, κατά τις διατάξεις των άρθρων 976-978 και 983 του ΑΚ ή σε πρωτότυπο τρόπο με την κατάληψη του ακίνητου, αφού δεν απαιτείται νόμιμος τίτλος ή οποιοσδήποτε άλλος όρος για την απόκτηση της κυριότητας ακινήτου με τον πιο πάνω πρωτότυπο τρόπο (έκτακτη χρησικτησία). Ειδικότερα η φυσική εξουσίαση του πράγματος συνίσταται στην άσκηση εξωτερικών, εμφανών υλικών πράξεων επ’αυτού που προσιδιάζουν στη φύση και τον προορισμό του, με τις οποίες εκδηλώνεται η βούληση του νομέα να το εξουσιάζει. Τέτοιες δε πράξεις νομής επί ακινήτου, θεωρούνται, μεταξύ άλλων, η επίβλεψη, η επίσκεψη, η οριοθέτηση, η φύλαξη, ο καθαρισμός, η καλλιέργεια, η παραχώρηση σε τρίτο, η εκμίσθωση και η εποπτεία του ακινήτου, χωρίς να απαιτείται και ο ημερολογιακός προσδιορισμός των επιμέρους πράξεων μέσα στο χρόνο της χρησικτησίας, ενώ περί της συνδρομής ή όχι των προαναφερομένων στοιχείων κρίνει το δικαστήριο, κατά την κοινή αντίληψη, με βάση τα συγκεκριμένα περιστατικά σε κάθε περίπτωση (ΑΠ 379/2015, AΠ 138/2015). Παράλληλα, κατά το άρθρο 980 παρ. 1 ΑΚ, η νομή ασκείται αυτοπροσώπως ή μέσω άλλου. Ο τρίτος που ασκεί τη νομή, ως αντιπρόσωπος του νομέα, είναι εκείνος, προς τον οποίο ο νομέας έχει παραχωρήσει την κατοχή του πράγματος, οπότε ασκεί τη νομή διά μέσου του κατόχου. Σύμφωνα δε με το άρθρο 982 του ΑΚ, αν ο αντιπρόσωπος του νομέα ακινήτου θελήσει να αντιποιηθεί τη νομή, αυτή δεν χάνεται για το νομέα προτού λάβει γνώση της αντιποίησης (ΑΠ 378/2015).
Στην υπό κρίση υπόθεση, οι Γ. Λ. και η Π. Λ. κατέστησαν συγκύριοι εξ αδιαιρέτου, δυνάμει κληρονομικής διαδοχής από την κληρονομιά του πατέρα τους ενός αγροτεμαχίου. Το 1956, κατόπιν άτυπης διανομής μεταξύ των άνω συγκυρίων-συγκληρονόμων, που δεν προέβησαν σε δήλωση αποδοχής κληρονομιάς, η Π. Λ. άρχισε να νέμεται ολόκληρο το επίδικο για λογαριασμό της, ασκώντας έκτοτε αδιάλειπτα όλες τις πράξεις νομής και κατοχής που αρμόζουν στη φύση και τον προορισμό του και συγκεκριμένα καλλιεργούσε αυτό, η ίδια και ο σύζυγος της, με διάφορες καλλιέργειες όπως με κηπευτικά και καλαμπόκι, επόπτευε δε και επέβλεπε αυτό χωρίς ποτέ να ενοχληθεί από κανένα. Με τον τρόπο αυτό η Π. Λ. κατέστη αποκλειστική κυρία του επιδίκου, ήδη από το 1976, με τα προσόντα της έκτακτης χρησικτησίας. Το δικαστήριο δέχτηκε ότι η Π. Λ, ως αποκλειστική κυρία του επίδικου ακινήτου, δώρησε τούτο ατύπως το έτος 1984 στους δύο πρώτους των ήδη αναιρεσιβλήτων κατά ποσοστό 1/2 εξ αδιαιρέτου στον καθένα, οι οποίοι έκτοτε κατέχουν και νέμονται τούτο, για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο της εικοσαετίας, συνεχώς μέχρι την κατάθεση της από 3-2-2006 αγωγής τους, με διάνοια συγκυρίων, ασκώντας επ’αυτού όλες τις πράξεις νομής, που ταιριάζουν στη φύση και στον προορισμό του (καλλιέργεια, εκμίσθωση, εποπτεία), γενόμενοι έτσι αποκλειστικοί συγκύριοι αυτού με έκτακτη χρησικτησία, κατά ποσοστό 1/2 εξ αδιαιρέτου ο καθένας.
Το δικάσαν ως Εφετείο Πολυμελές Πρωτοδικείο δεν παραβίασε με αυτή την κρίση τις ουσιαστικού δικαίου διατάξεις των άρθρων 975, 976, 980 και 1045 ΑΚ, τις οποίες ορθά ερμήνευσε και εφάρμοσε, αφού για την κτήση της κυριότητας ακινήτου με έκτακτη χρησικτησία, αρκεί μόνο η επί εικοσαετία νομή του πράγματος, δηλαδή η με διάνοια κυρίου φυσική εξουσίαση αυτού, και δεν απαιτείται νόμιμος τίτλος ή οποιοσδήποτε άλλος όρος προς τούτο.
Επιμέλεια: Βασιλική Γεωργίου / Επιστημονική Συνεργάτης e-Θέμις
Εκείνος που έχει στη νομή του για μια εικοσαετία πράγμα κινητό ή ακίνητο, γίνεται κύριος (έκτακτη χρησικτησία).
Source/ Author:areiospagos.gr
