Η ΕΕΔΑ για τους αλλοδαπούς ανήλικους
Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), ανταποκρινόμενη στο διττό της ρόλο, ως ο Εθνικός Θεσμός για την προστασία και την προώθηση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Ελλάδα (ΕΘΑΔ) αλλά και ως ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας, παρακολουθεί διαρκώς τα θέματα που άπτονται της προώθησης και προστασίας των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων των προσφύγων και μεταναστών, συμπεριλαμβανομένης και της προσαρμογής της ελληνικής νομοθεσίας στις διατάξεις του διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου και της συμμόρφωσης της Ελλάδας με τις σχετικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΔΑ) και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων (ΕΕΚΔ) του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Εθνικών Θεσμών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (European Network of National Human Rights Institutions), στο Διοικητικό Συμβούλιο του οποίου συμμετέχει η ΕΕΔΑ, με Δήλωσή του2, υποστηρίζει τη Διαδικασία του Τορίνο για την ενίσχυση των κοινωνικών δικαιωμάτων στην Ευρώπη3 και έχει αναπτύξει μια σειρά πρωτοβουλιών για την ενίσχυση του ρόλου των ΕΘΑΔ στην προστασία των κοινωνικών δικαιωμάτων και την προώθηση του ΕΚΧ ανάμεσα στα κράτη της Ευρώπης4. Παράλληλα, η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, το κατ’ εξοχήν αρμόδιο όργανο για την εκτέλεση των αποφάσεων του ΕΔΔΑ και την παρακολούθηση εφαρμογής των αποφάσεων της ΕΕΚΔ, βρίσκεται σε ανοιχτή επικοινωνία με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Εθνικών Θεσμών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων5 ενώ έχει ήδη επισημάνει, με Απόφασή της, τη σημασία της ενίσχυσης του ρόλου, της ουσιαστικής συμμετοχής και της τακτικής ανταλλαγής και συνεργασίας των ΜΚΟ και των ΕΘΑΔ με την Επιτροπή Υπουργών και άλλα όργανα του Συμβουλίου της Ευρώπης6.
Σε εθνικό επίπεδο, η Ελλάδα επικύρωσε το 2016 τον Αναθεωρημένο Κοινωνικό Χάρτη7, σύμφωνα με επανειλημμένη σχετική Σύσταση της ΕΕΔΑ καθώς και άλλων διεθνών οργανισμών και μη κυβερνητικών οργανώσεων, ενώ ήδη από το 1998, η Ελλάδα έχει αποδεχθεί το σύστημα των συλλογικών προσφυγών ενώπιον της ΕΕΚΔ8. Σύμφωνα με το άρθρο 36 του Κανονισμού αυτής, η Επιτροπή δύναται, μετά από αίτηση διαδίκου ή αυτεπαγγέλτως, να υποδείξει «άμεσα μέτρα» (immediate measures), η υιοθέτηση των οποίων κρίνεται αναγκαία, προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος επέλευσης σοβαρής ανεπανόρθωτης ζημίας καθώς και για να εξασφαλιστεί ο αποτελεσματικός σεβασμός των δικαιωμάτων που εγγυάται ο Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης. Τον Νοέμβριο του 2018, η Διεθνής Επιτροπή Νομικών (International Commission of Jurists) και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και τους Εξόριστους (European Council for Refugees and Exiles) υπέβαλε συλλογική προσφυγή κατά της Ελλάδας (No. 173/2018) με αίτημα την αναγνώριση της παραβίασης των δικαιωμάτων των αλλοδαπών ανηλίκων που κατοχυρώνονται στα άρθρα 7§10, 11 §§ 1 and 3, 13, 16, 17 και 31 §§1, 2 του Αναθεωρημένου Κοινωνικού Χάρτη. Με Απόφαση της 23ης Μαΐου 20199, η ΕΕΚΔ έκρινε παραδεκτή την προσφυγή και αναγνωρίζοντας τον επείγοντα χαρακτήρα της κατάστασης των αλλοδαπών παιδιών στην Ελλάδα, ενεργοποιώντας το άρθρο 36 του Κανονισμού («άμεσα μέτρα»), κάλεσε τις Ελληνικές Αρχές να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα «προς το σκοπό της αποφυγής σοβαρής και ανεπανόρθωτης βλάβης της ακεραιότητας των αλλοδαπών παιδιών, των οποίων η ζωή και η φυσική και ηθική ακεραιότητα βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο».
Συγκεκριμένα, η Επιτροπή ζήτησε από την ελληνική Κυβέρνηση να διασφαλίσει:
το διορισμό επιτρόπου με την ταυτοποίηση (identification) ενός χωρισμένου ή ασυνόδευτου παιδιού που χρήζει διεθνούς προστασίας καθώς και την αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος επιτροπείας.
τη χρήση εναλλακτικών της κράτησης μέτρων για τους αλλοδαπούς ανήλικους και ειδικότερα να διασφαλίσει ότι τα ασυνόδευτα παιδιά στα αστυνομικά τμήματα, στα προαναχωρησιακά κέντρα και στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης να λάβουν άμεση πρόσβαση σε ξενώνες κατάλληλους για την ηλικία τους.
την πρόσβαση σε φαγητό, νερό, εκπαίδευση και κατάλληλη στέγη.
την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και την ιατρική βοήθεια, ιδίως με την παρουσία ενός επαρκούς αριθμού ιατρικού προσωπικού για την εξυπηρέτηση των αναγκών των παιδιών, των οποίων τα δικαιώματα αποτελούν αντικείμενο της συλλογικής προσφυγής.
Επίσης ζήτησε από την ελληνική Κυβέρνηση να διασφαλίσει ότι όλες οι αρμόδιες δημόσιες αρχές θα λάβουν γνώση της εν λόγω απόφασης της Επιτροπής.
Στο πλαίσιο του θεσμικού της ρόλου ως συμβουλευτικού οργάνου της Πολιτείας για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου, η ΕΕΔΑ παρακολουθεί αδιαλείπτως τα ζητήματα θεσμικής και ουσιαστικής προστασίας της ιδιαίτερα ευάλωτης αυτής κοινωνικής ομάδας, διατυπώνοντας επιπλέον προτάσεις και συστάσεις10. Σε αυτή την κατεύθυνση η ΕΔΔΑ υπενθυμίζει τις πάγιες συστάσεις της σχετικά με την προστασία της αλλοδαπών ανηλίκων, οι οποίες μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν α) την κατάργηση της διοικητικής κράτησης των ασυνόδευτων ανηλίκων, β) την εξασφάλιση επαρκούς αριθμού θέσεων υποδοχής και φιλοξενίας σε κατάλληλες δομές για την ηλικία τους, οι οποίες να διασφαλίζουν ένα επαρκές επίπεδο διαβίωσης για τη σωματική, ψυχική, διανοητική, ηθική και κοινωνική τους ανάπτυξη και την απαγόρευση διαμονής ανηλίκων μαζί με ενήλικες, γ) το διορισμό Επιτρόπου για κάθε ανήλικο, το ταχύτερο δυνατόν, άλλως από την ταυτοποίηση όπως προβλέπει ο νόμος, δ) την παροχή σε κάθε ασυνόδευτο ανήλικο ψυχολογικής, ιατρικής και νομικής υποστήριξης από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό, δωρεάν από την Πολιτεία και με τη συνδρομή πιστοποιημένου διερμηνέα, ανεξαρτήτως του καθεστώτος διαμονής του παιδιού, και ε) τη διασφάλιση της πρόσβασης όλων των ανηλίκων, ασυνόδευτων και μη, στην τυπική εκπαίδευση, στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας.
Επιπλέον, η ΕΔΔΑ έχει επανειλημμένα εκφράσει την έντονη ανησυχία της για τις συνθήκες διαβίωσης που επικρατούν στα νησιά του Βορειανατολικού Αιγαίου, η οποία εγκυμονεί άμεσο κίνδυνο παραβίασης θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών τρίτων χωρών, συμπεριλαμβανομένων των ανηλίκων11. Ο τραγικός θάνατος ενός δεκαπεντάχρονου ασυνόδευτου ανηλίκου στην λεγόμενη ασφαλή ζώνη του ΚΥΤ Λέσβου12, για τον οποίο η ΕΔΔΑ εκφράζει την βαθύτατη θλίψη της, καταδεικνύει την εξαιρετική κρισιμότητα της κατάστασης.
Η ΕΔΔΑ έλαβε υπόψη, μεταξύ άλλων, ότι:
Με το άρθρο 73 του Ν. 4623/2019 «Ρυθμίσεις του Υπουργείου Εσωτερικών, διατάξεις για την ψηφιακή διακυβέρνηση, συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις και άλλα επείγοντα ζητήματα» (ΦΕΚ 134/Α/09.08.2019) μετατίθεται η έναρξη ισχύος του νέου συστήματος επιτροπείας ασυνόδευτων ανηλίκων (Ν. 4554/2018) για την 1η Μαρτίου 2020, ήτοι ένα έτος μετά το αρχικώς προβλεπόμενη έναρξη λειτουργίας του συστήματος επιτροπείας (1 Μαρτίου 2019).
Ένας αυξανόμενος αριθμός ασυνόδευτων παιδιών παραμένει στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) στα νησιά του Βορειανατολικού Αιγαίου, στο ΚΥΤ Έβρου ή κρατούμενα υπό το καθεστώς της «προστατευτικής φύλαξης». Την 31 Αυγούστου 2019, 1.142 ασυνόδευτοι ανήλικοι παρέμεναν σε απολύτως ακατάλληλες συνθήκες στα ΚΥΤ στα νησιά του Βορειανατολικού Αιγαίου και το ΚΥΤ Έβρου και 250 ασυνόδευτα παιδία παρέμεναν κρατούμενα υπό το καθεστώς της «προστατευτικής φύλαξης» 13. Συνολικά, μόνο για ένα στα τέσσερα ασυνόδευτα ή χωρισμένα παιδιά υπάρχει διαθέσιμη θέση στέγασης σε ξενώνες κατάλληλους για την ηλικία τους14. Επιπλέον, ένας σημαντικός αριθμός συνοδευόμενων παιδιών, παραμένει σε απολύτως ακατάλληλες συνθήκες στα ΚΥΤ του Βορειανατολικού Αιγαίου για παρατεταμένα χρονικά διαστήματα15.
Τα συνεχιζόμενα προσκόμματα στην έκδοση αριθμού κοινωνικής ασφάλισης παρεμποδίζουν την πρόσβαση των αιτούντων άσυλο, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών, στην υγειονομική περίθαλψη, η οποία ούτως ή άλλως παραμένει εξαιρετικά προβληματική σε πολλές περιοχές της χώρας λόγω της περιορισμένης δυνατότητας του εθνικού συστήματος υγείας και της περιορισμένης έως μη διαθέσιμης διερμηνείας στα τοπικά νοσοκομεία16.
Η πλειονότητα των αλλοδαπών παιδιών στα νησιά του Βορειανατολικού Αιγαίου δεν έχουν πρόσβαση στην τυπική εκπαίδευση - τρία στα τέσσερα παιδιά σχολικής ηλικίας από τα περίπου 4.600 παιδιά που βρίσκονται στα ΚΥΤ δεν φοιτούν σε σχολείο17, ενώ δυσκολίες στην πρόσβαση στην εκπαίδευση παρατηρούνται και στην ενδοχώρα λόγω διοικητικών και άλλων εμποδίων18.
Ενόψει των ανωτέρω, η ΕΔΔΑ καλεί τις αρμόδιες αρχές να λάβουν επειγόντως τα άμεσα μέτρα που υπέδειξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κοινωνικών Δικαιωμάτων για την προστασία των αλλοδαπών ανηλίκων στην Ελλάδα.
Ενόψει των ανωτέρω, η ΕΔΔΑ καλεί τις αρμόδιες αρχές να λάβουν επειγόντως τα άμεσα μέτρα που υπέδειξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κοινωνικών Δικαιωμάτων για την προστασία των αλλοδαπών ανηλίκων στην Ελλάδα.
Source/ Author:nchr.gr
