Η απόφαση Achmea και η προστασία των επενδύσεων εντός της ΕΕ
Στις 6 Μαρτίου 2018 δημοσιεύθηκε από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης η απόφαση επί της υποθέσεως Slowakische Republik v. Achmea BV (C-284/16). Η επένδυση της ομώνυμης Ολλανδικής ασφαλιστικής εταιρείας στον κλάδο ασφάλισης υγείας της Σλοβακίας αποτελεί και την αφετηρία των κρίσιμων γεγονότων καθώς η αρχική απελευθέρωση της αγοράς στον εν λόγω τομέα ανατράπηκε από την νέα Σλοβακική κυβέρνηση με αποτέλεσμα την οικονομική ζημία της εταιρείας Achmea και την επακόλουθη αναστολή της επένδυσης της στην Σλοβακία.
Ακολούθως και επί τη βάσει του αρ. 8 της Διμερούς Επενδυτικής Σύμβασης μεταξύ Ολλανδίας και Σλοβακίας (στο εξής «ΔΕΣ» για την προστασία των επενδύσεων, η Achmea προσέφυγε στην προβλεπόμενη διαιτητική διαδικασία με τόπο διεξαγωγής της διαιτησίας το Μάιν της Γερμανίας και εφαρμοστέο δίκαιο το γερμανικό. Προβλήθηκε δε αρχικώς από το σλοβακικό Δημόσιο ένσταση ελλείψεως δικαιοδοσίας του διαιτητικού δικαστηρίου με τον ισχυρισμό ότι από την προσχώρηση της χώρας στην ΕΕ ήταν ασυμβίβαστη με το ενωσιακό δίκαιο η υπαγωγή σε διαιτησία τέτοιων διαφορών σύμφωνα με το αρ. 8 της ΔΕΣ.
Κατόπιν απόρριψης της εν λόγω ένστασης, το σλοβακικό Δημόσιο καταδικάστηκε σε καταβολή υψηλής αποζημίωσης στην Achmea ένεκα της παραβίασης των άρ. 3 και 4 της ΔΕΣ. Εν συνεχεία, ασκήθηκε ενώπιον των γερμανικών δικαστηρίων αγωγή ακύρωσης της διαιτητικής απόφασης από την Σλοβακία και αφού απορρίφθηκε σε πρώτο και σε δεύτερο βαθμό ήχθη η απόφαση ενώπιον του Ανώτατου Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου, όπου ανεστάλη η εκδίκαση της μετά την υποβολή τριών προδικαστικών ερωτημάτων στο ΔΕΕ.Το περιεχόμενο τους αφορούσε στο αν αντίκειται στα άρθρα 344, 267 και 18§ 1 ΣΛΕΕ η εφαρμογή ρύθμισης ευρισκόμενης σε ενδοενωσιακή ΔΕΣ (intra-EU BITs), κατά την οποία ο επενδυτής ενός συμβαλλόμενου κράτους μπορεί σε σχετική με επενδύσεις διαφορά στο έτερο συμβαλλόμενο κράτος να εκκινήσει διαιτητική διαδικασία κατά του κράτους αυτού στην περίπτωση που η σχετική επενδυτική συμφωνία είναι προγενέστερη της προσχώρησης ενός εκ των συμβαλλομένων στην ΕΕ αλλά υφίσταται μεταγενέστερη κίνηση της διαιτητικής διαδικασίας.
Αξίζει να αναφερθεί ότι το Δικαστήριο στο σκεπτικό του διέκρινε την εμπορική από την επενδυτική διαιτησία με την αιτιολόγηση ότι η πρώτη έχει ως θεμέλιο την ιδιωτική αυτονομία των μερών εν αντιθέσει με την δεύτερη, η οποία ερείδεται σε συνθήκη. Στην ίδια κατεύθυνση κινήθηκε και ο ΓΕ M. Wautelet, διακρίνοντας την συμβατική φύση της εμπορικής διαιτησίας από την ρήτρα διαιτησίας που περιέχεται σε ιδιωτικού δικαίου σύμβαση ως τη νομική της βάση.Το διατακτικό της απόφασης όριζε ότι: «Τα άρθρα 267 και 344 ΣΛΕΕ έχουν την έννοια ότι αποκλείουν διάταξη διεθνούς συμφωνίας που συνήφθη μεταξύ των κρατών μελών, όπως είναι το άρθρο 8 της Συμφωνίας για την αμοιβαία ενίσχυση και προστασία των επενδύσεων μεταξύ του Βασιλείου των Κάτω Χωρών και της Τσεχικής και Σλοβακικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας, δυνάμει της οποίας επενδυτής ενός από αυτά τα κράτη μέλη μπορεί, σε περίπτωση διαφοράς που αφορά επενδύσεις στο άλλο κράτος μέλος, να κινήσει διαδικασία κατά του κράτους μέλους αυτού ενώπιον διαιτητικού δικαστηρίου του οποίου τη δικαιοδοσία έχει αναλάβει την υποχρέωση να αποδεχθεί αυτό το κράτος μέλος».Με την ως άνω απόφαση το ΔΕΕ διαφοροποιείται από τις προτάσεις του ΓΕ, ο οποίος στο πλαίσιο της εισήγησης του στις 19 Σεπτεμβρίου 2017 τόνισε ότι το ευρωπαϊκό δίκαιο δεν οδηγεί στον αποκλεισμό προσφυγής στην επενδυτική διαιτησία όπως προβλέπεται από τις intra-EU BITs.
Ποιοι είναι ωστόσο οι προβληματισμοί που αναδύονται από την υπό κρίση απόφαση; Εκτός από το γενικότερα κλίμα αβεβαιότητας και ανασφάλειας που κατάκλυσε το κόσμο της διαιτησίας κατόπιν εκδόσεως της απόφασης σχετικά με τις εκκρεμούσες διαιτητικές διαδικασίες, ο μεγαλύτερος κίνδυνος αφορά τους ξένους επενδυτές αναφορικά με την αναγνώριση και εκτέλεση των ήδη εκδοθεισών διαιτητικών αποφάσεων. Ενδεικτικά αναφέρεται η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της Γερμανίας να ασπαστεί την απόφαση Achmea και να αρνηθεί την αναγνώριση διαιτητικής απόφασης υπερ του επενδυτή εκδοθείσας επί τη βάσει συγκεκριμένης intra-EU BIT. Στο ίδιο πλαίσιο η Ισπανία προσπάθησε να παρακωλύσει την αναγνώριση και εκτέλεση διαιτητικής απόφασης εναντίον της στις ΗΠΑ, η οποία την καταδίκαζε σε καταβολή αποζημίωσης ύψους 53 εκ. ευρώ από επενδυτική διαφορά -απορρέουσα από τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Ενέργειας- με επενδυτή από το Λουξεμβούργο. Η Ισπανία με έρεισμα την απόφαση Achmea επικαλέστηκε ακυρότητα της σχετικής διαιτητικής ρήτρας και αιτήθηκε την μη αναγνώριση και εκτέλεση της απόφασης του διαιτητικού δικαστηρίου.
Κατεβάστε το πλήρες κείμενο εδώ.
Κατόπιν απόρριψης της εν λόγω ένστασης, το σλοβακικό Δημόσιο καταδικάστηκε σε καταβολή υψηλής αποζημίωσης στην Achmea ένεκα της παραβίασης των άρ. 3 και 4 της ΔΕΣ.
Source/ Author:Σίσσυ Παπαγιάννη
