Ευρ. Πράσινη Συμφωνία: Τέλος στις περιττές συσκευασίες, προώθηση της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης
Η Επιτροπή προτείνει νέους κανόνες σε επίπεδο ΕΕ για τις συσκευασίες, με σκοπό την αντιμετώπιση αυτής της συνεχώς αυξανόμενης πηγής αποβλήτων και απογοήτευσης των καταναλωτών. Κατά μέσο όρο, κάθε Ευρωπαίος παράγει ετησίως σχεδόν 180 kg απορριμμάτων συσκευασιών. Οι συσκευασίες είναι ένα από τα κύρια προϊόντα που χρησιμοποιούν παρθένα υλικά, καθώς το 40 % των πλαστικών υλών και το 50 % του χαρτιού που χρησιμοποιούνται στην ΕΕ προορίζονται για συσκευασίες. Αν δεν αναληφθεί δράση, η ΕΕ θα σημειώσει πρόσθετη αύξηση κατά 19 % στα απορρίμματα συσκευασιών έως το 2030, ενώ στην περίπτωση των απορριμμάτων πλαστικών συσκευασιών, αύξηση ακόμη και κατά 46 %.
Οι νέοι κανόνες αποσκοπούν στην ανάσχεση αυτής της τάσης. Θα εξασφαλίσουν στους καταναλωτές επιλογές επαναχρησιμοποιήσιμων συσκευασιών, θα τους απαλλάξουν από περιττές συσκευασίες, θα περιορίσουν τις υπερβολικές συσκευασίες και θα παρέχουν σαφείς επισημάνσεις για την προώθηση της ορθής ανακύκλωσης. Όσον αφορά τη βιομηχανία, θα δημιουργήσουν νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες, ιδίως για τις μικρότερες επιχειρήσεις, θα μειώσουν την ανάγκη για παρθένα υλικά, θα ενισχύσουν την ικανότητα ανακύκλωσης της Ευρώπης και θα καταστήσουν την Ευρώπη λιγότερο εξαρτημένη από πρωτογενείς πόρους και εξωτερικούς προμηθευτές. Οι κανόνες αυτοί θα θέσουν τον τομέα των συσκευασιών σε τροχιά κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.
Η Επιτροπή θα παράσχει επίσης σαφήνεια στους καταναλωτές και τη βιομηχανία σχετικά με τα πλαστικά βιολογικής προέλευσης, τα λιπασματοποιήσιμα και τα βιοαποδομήσιμα πλαστικά: με τον καθορισμό των εφαρμογών για τις οποίες οι εν λόγω πλαστικές ύλες είναι πραγματικά επωφελείς για το περιβάλλον και του τρόπου σχεδιασμού, διάθεσης και ανακύκλωσής τους.
Οι προτάσεις αποτελούν βασικά δομικά στοιχεία του σχεδίου δράσης για την κυκλική οικονομία της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και του στόχου του να καταστούν τα βιώσιμα προϊόντα κανόνας. Ανταποκρίνονται επίσης σε συγκεκριμένα αιτήματα των Ευρωπαίων, όπως εκφράστηκαν στη Διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης.
Πρόληψη των απορριμμάτων συσκευασιών, ενίσχυση της επαναχρησιμοποίησης και της επαναπλήρωσης και εξασφάλιση της δυνατότητας ανακύκλωσης όλων των συσκευασιών έως το 2030
Η προτεινόμενη αναθεώρηση της νομοθεσίας της ΕΕ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασιών έχει τρεις κύριους στόχους. Πρώτον, πρόληψη της παραγωγής απορριμμάτων συσκευασιών: μείωση της ποσότητάς τους, περιορισμό των περιττών συσκευασιών και προώθηση λύσεων επαναχρησιμοποιήσιμων και επαναπληρούμενων συσκευασιών. Δεύτερον, ενίσχυση της ανακύκλωσης υψηλής ποιότητας («κλειστού βρόχου»): να καταστούν ανακυκλώσιμες όλες οι συσκευασίες στην αγορά της ΕΕ με οικονομικά βιώσιμο τρόπο έως το 2030. Και τέλος, μείωση της ανάγκης για πρωτογενείς φυσικούς πόρους και δημιουργία μιας αγοράς δευτερογενών πρώτων υλών που λειτουργεί εύρυθμα, αυξάνοντας τη χρήση ανακυκλωμένων πλαστικών στις συσκευασίες μέσω υποχρεωτικών στόχων.
-
Πρωταρχικός στόχος είναι η μείωση των απορριμμάτων συσκευασιών κατά 15 % έως το 2040 κατά κεφαλήν ανά κράτος μέλος, σε σύγκριση με το 2018. Αυτό θα οδηγήσει σε συνολική μείωση των αποβλήτων στην ΕΕ κατά περίπου 37 % σε σύγκριση με το σενάριο χωρίς αλλαγή της νομοθεσίας. Θα επιτευχθεί τόσο μέσω της επαναχρησιμοποίησης όσο και μέσω της ανακύκλωσης.
- Όσον αφορά την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης ή της επαναπλήρωσης των συσκευασιών, οι οποίες μειώθηκαν αισθητά τα τελευταία 20 χρόνια, οι εταιρείες θα πρέπει να προσφέρουν ένα ορισμένο ποσοστό των προϊόντων τους στους καταναλωτές σε επαναχρησιμοποιήσιμες ή επαναπληρούμενες συσκευασίες, για παράδειγμα συσκευασμένα ποτά και γεύματα ή παραδόσεις ηλεκτρονικού εμπορίου. Θα υπάρξει επίσης κάποια τυποποίηση των μορφοτύπων συσκευασίας και σαφής επισήμανση των επαναχρησιμοποιήσιμων συσκευασιών.
-
Για την αντιμετώπιση των σαφώς περιττών συσκευασιών, θα απαγορευτούν ορισμένοι τύποι συσκευασιών, για παράδειγμα συσκευασίες μιας χρήσης για τρόφιμα και ποτά όταν καταναλώνονται σε εστιατόρια και καφετέριες, συσκευασίες μιας χρήσης για φρούτα και λαχανικά, μικρές φιάλες σαμπουάν και άλλες μικρές συσκευασίες σε ξενοδοχεία.
- Πολλά μέτρα αποσκοπούν στο να καταστήσουν τις συσκευασίες πλήρως ανακυκλώσιμες έως το 2030.Αυτό περιλαμβάνει τον καθορισμό κριτηρίων σχεδιασμού για τις συσκευασίες, τη δημιουργία υποχρεωτικών συστημάτων ανταποδοτικής ανακύκλωσης για τις πλαστικές φιάλες και τα δοχεία αλουμινίου, και τον σαφή προσδιορισμό των πολύ περιορισμένων τύπων συσκευασιών που πρέπει να είναι λιπασματοποιήσιμοι, ώστε οι καταναλωτές να τις απορρίπτουν σε περιέκτες βιολογικών αποβλήτων.
- Θα υπάρχουν επίσης υποχρεωτικά ποσοστά ανακυκλωμένου περιεχομένου που θα πρέπει να περιλαμβάνουν οι παραγωγοί σε νέες πλαστικές συσκευασίες. Αυτό θα συμβάλει στη μετατροπή του ανακυκλωμένου πλαστικού σε πολύτιμη πρώτη ύλη, όπως καταδεικνύεται ήδη από το παράδειγμα των φιαλών PET στο πλαίσιο της οδηγίας για τα πλαστικά μίας χρήσης.
Η πρόταση θα εξαλείψει τη σύγχυση σχετικά με το ποια συσκευασία ανήκει σε ποιον κάδο ανακύκλωσης. Κάθε συσκευασία θα φέρει επισήμανση στην οποία θα αναγράφεται από τι υλικά παρασκευάστηκε και σε ποια ροή αποβλήτων πρέπει να απορρίπτεται. Οι περιέκτες συλλογής αποβλήτων θα φέρουν τις ίδιες επισημάνσεις. Τα ίδια σύμβολα θα χρησιμοποιούνται παντού στην ΕΕ.
Έως το 2030, τα προτεινόμενα μέτρα θα μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις συσκευασίες σε 43 εκατ. τόνους σε σύγκριση με 66 εκατ. τόνους εάν δεν τροποποιηθεί η νομοθεσία —η μείωση αυτή είναι περίπου ίση με τις ετήσιες εκπομπές της Κροατίας. Η χρήση νερού θα μειωθεί κατά 1,1 εκατ. m3. Το κόστος της περιβαλλοντικής ζημίας για την οικονομία και την κοινωνία θα μειωθεί κατά 6,4 δισ. ευρώ σε σχέση με το βασικό σενάριο του 2030.
Οι βιομηχανίες συσκευασιών μίας χρήσης θα πρέπει να επενδύσουν σε μια μετάβαση, αλλά ο συνολικός αντίκτυπος στην οικονομία και στη δημιουργία θέσεων εργασίας στην ΕΕ είναι θετικός. Μόνο η προώθηση της επαναχρησιμοποίησης αναμένεται να οδηγήσει σε περισσότερες από 600,000 θέσεις εργασίας στον τομέα της επαναχρησιμοποίησης έως το 2030, πολλές από τις οποίες σε τοπικές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Αναμένουμε μεγάλη καινοτομία σε λύσεις για τις συσκευασίες, που θα συμβάλουν στη μείωση, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση. Τα μέτρα αναμένεται επίσης να συμβάλουν στην εξοικονόμηση χρημάτων: κάθε Ευρωπαίος θα μπορούσε να εξοικονομήσει περίπου 100 ευρώ ετησίως, εάν οι επιχειρήσεις μετακυλίσουν στους καταναλωτές την εξοικονόμηση που επιτυγχάνεται.
Αποσαφηνίσεις σχετικά με τα πλαστικά βιολογικής προέλευσης, τα βιοαποδομήσιμα και τα λιπασματοποιήσιμα πλαστικά
Η χρήση και η παραγωγή πλαστικών βιολογικής προέλευσης, βιοαποδομήσιμων και λιπασματοποιήσιμων πλαστικών αυξάνεται σταθερά. Πρέπει να πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις ώστε τα εν λόγω πλαστικά να έχουν θετικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο και μην να επιδεινώνουν τη ρύπανση από πλαστικά, την κλιματική αλλαγή και την απώλεια βιοποικιλότητας.
Το νέο πλαίσιο της Επιτροπής διευκρινίζει τον τρόπο με τον οποίο τα πλαστικά αυτά μπορούν να αποτελέσουν μέρος ενός βιώσιμου μέλλοντος.
Η βιομάζα που χρησιμοποιείται για την παραγωγή πλαστικών βιολογικής προέλευσης πρέπει να προέρχεται από βιώσιμες πηγές, να μην βλάπτει το περιβάλλον και να συνάδει με την αρχή της «διαδοχικής χρήσης της βιομάζας»: οι παραγωγοί θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στη χρήση οργανικών αποβλήτων και υποπροϊόντων ως πρώτη ύλη. Επιπλέον, για να καταπολεμηθεί η προβολή ψευδοοικολογικής ταυτότητας και να αποφευχθεί η παραπλάνηση των καταναλωτών, οι παραγωγοί πρέπει να αποφεύγουν γενικούς ισχυρισμούς στα πλαστικά προϊόντα όπως «βιοπλαστικά» και «πλαστικά βιολογικής προέλευσης». Σχετικά με την περιεκτικότητα σε πλαστικό βιολογικής προέλευσης, οι παραγωγοί θα πρέπει να αναφέρουν το ακριβές και μετρήσιμο ποσοστό της στο προϊόν (για παράδειγμα: «το προϊόν περιέχει 50 % πλαστικό βιολογικής προέλευσης»).
Τα βιοαποδομήσιμα πλαστικά χρειάζονται προσοχή. Έχουνθέση σε ένα βιώσιμο μέλλον, αλλά πρέπει να προορίζονται για συγκεκριμένες εφαρμογές όπου αποδεικνύονται τα περιβαλλοντικά οφέλη και η αξία τους για την κυκλική οικονομία. Τα βιοαποδομήσιμα πλαστικά δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να απορρίπτονται χωρίς προσοχή. Πρέπει επίσης να φέρουν επισήμανση όπου θα αναγράφεται το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την διάσπασή τους, καθώς και υπό ποιες συνθήκες και σε ποιο περιβάλλον γίνεται. Προϊόντα που ενδέχεται να απορριφθούν στο περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που καλύπτονται από την οδηγία για τα πλαστικά μίας χρήσης, δεν μπορούν να φέρουν την επισήμανση «βιοαποδομήσιμο».
Τα βιομηχανικά λιπασματοποιήσιμα πλαστικά θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο όταν έχουν περιβαλλοντικά οφέλη, δεν επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα του λιπάσματος και όταν εφαρμόζεται κατάλληλο σύστημα συλλογής και επεξεργασίας βιολογικών αποβλήτων. Οι βιομηχανικώς λιπασματοποιήσιμες συσκευασίες επιτρέπονται μόνο για φακελάκια τσαγιού, καψάκια και φακελάκια καφέ, αυτοκόλλητα φρούτων και λαχανικών και πολύ λεπτές πλαστικές σακούλες. Στα προϊόντα πρέπει πάντα να αναφέρεται ότι είναι πιστοποιημένα για βιομηχανική λιπασματοποίηση, σύμφωνα με τα πρότυπα της ΕΕ.
Επόμενα βήματα
Η πρόταση για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασιών θα εξεταστεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, στο πλαίσιο της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας.
Το πλαίσιο πολιτικής για τα πλαστικά βιολογικής προέλευσης, τα βιοαποδομήσιμα και τα λιπασματοποιήσιμα πλαστικά θα καθοδηγήσει τις μελλοντικές εργασίες της ΕΕ στο θέμα αυτό, για παράδειγμα τις απαιτήσεις οικολογικού σχεδιασμού για βιώσιμα προϊόντα, προγράμματα χρηματοδότησης και διεθνείς συζητήσεις. Η Επιτροπή ενθαρρύνει τους πολίτες, τις δημόσιες αρχές και τις επιχειρήσεις να λαμβάνουν υπόψη το πλαίσιο αυτό στις αποφάσεις τους για την πολιτική, τις επενδύσεις ή τις αγορές.
Ιστορικό
Τα εμπορεύματα πρέπει να συσκευάζονται, ώστε να προστατεύονται και να μεταφέρονται με ασφάλεια, αλλά οι συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασιών έχουν σημαντικό αντίκτυπο στο περιβάλλον και στη χρήση παρθένων υλικών. Τα απορρίμματα συσκευασιών αυξάνονται, συχνά με ταχύτερο ρυθμό από το ΑΕΠ. Τα απορρίμματα συσκευασιών αυξήθηκαν περισσότερο από 20 % κατά τα τελευταία 10 έτη στην ΕΕ και προβλέπεται να αυξηθούν κατά 19 % ακόμη έως το 2030, εάν δεν ληφθούν μέτρα.
Τα πλαστικά βιολογικής προέλευσης, τα βιοαποδομήσιμα και λιπασματοποιήσιμα πλαστικά εμφανίζονται στην καθημερινή μας ζωή ως εναλλακτικές λύσεις αντί των συμβατικών πλαστικών. Τα βρίσκουμε, για παράδειγμα, στις συσκευασίες, στα καταναλωτικά αγαθά και τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, καθώς και σε άλλους τομείς. Δεδομένου ότι αποκαλούνται «προϊόντα βιολογικής προέλευσης», οι καταναλωτές πιστεύουν ότι δεν βλάπτουν το περιβάλλον. Ωστόσο, αυτό ισχύει μόνο σε έναν βαθμό.
Η σημερινή δέσμη μέτρων για την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών αποτελεί συνέχεια της πρώτης δέσμης μέτρων για την κυκλική οικονομία που εγκρίθηκε τον Μάρτιο του 2022. Περιλάμβανε τον νέο κανονισμό σχετικά με τον οικολογικό σχεδιασμό για βιώσιμα προϊόντα, τη στρατηγική της ΕΕ για βιώσιμα και κυκλικά κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, και πρότεινε νέα μέτρα για την ενδυνάμωση των καταναλωτών, ώστε να μπορούν να έχουν πληρέστερο ρόλο στην πράσινη μετάβαση.
Οι προτάσεις αποτελούν βασικά δομικά στοιχεία του σχεδίου δράσης για την κυκλική οικονομία της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και του στόχου του να καταστούν τα βιώσιμα προϊόντα κανόνας.
Source/ Author:ec.europa.eu
