ΣτΕ: Νομιμότητα λήψης μέτρων πολιτικής προστασίας λόγω επαπειλούμενου κινδύνου κατολισθητικών φαινομένων στη Νήσο Θήρα
ΣτΕ: Νομιμότητα λήψης μέτρων πολιτικής προστασίας λόγω επαπειλούμενου κινδύνου κατολισθητικών φαινομένων στη Νήσο Θήρα
ΣτΕ Δ’ Τμ. 411/2025
Πρόεδρος: Η. Μάζος, Αντιπρόεδρος
Εισηγητής: Ν. Μαρκόπουλος, Πάρεδρος
Νομιμότητα λήψης μέτρων πολιτικής προστασίας (περιορισμός κυκλοφορίας οχημάτων) λόγω επαπειλούμενου κινδύνου κατολισθητικών φαινομένων στη Νήσο Θήρα.
Με την απόφαση 411/2025 του Δ’ Τμήματος του ΣτΕ απορρίφθηκε αίτηση, ασκηθείσα από επιχειρήσεις δραστηριοποιούμενες στον οικισμό Αμμούδι στην Σαντορίνη, περί ακυρώσεως της Κ.Υ.Α. 775/24.5.2024 (Β΄ 2969/25.5.2024), όπως αυτή τροποποιήθηκε με την Κ.Υ.Α. 818/31.05.2024 (Β΄3258/07.06.2024), κατά το μέρος με το οποίο επιβλήθηκε, για περιορισμένο χρονικό διάστημα, απαγόρευση κυκλοφορίας οχημάτων στον οικισμό Αμμούδι της νήσου Θήρας (στην δημοτική οδό από τη διασταύρωση της περιφερειακής οδού Οίας προς το λιμένα Αμμούδι) προς αποφυγή έκθεσης των επισκεπτών και των κατοίκων σε κατολισθητικό κίνδυνο, ο οποίος είχε τεκμηριωθεί επιστημονικά από εκθέσεις αυτοψίας της Ελληνικής Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (Απριλίου 2024) και του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (Μαΐου 2024) στο νησί της Σαντορίνης.
Η προσβληθείσα Κ.Υ.Α., έχουσα ως αντικείμενο τη λήψη μέτρων ελεγχόμενης πρόσβασης των επισκεπτών και των κατοίκων σε επιμέρους σημεία των νήσων Θήρας και Θηρασιάς, εκδόθηκε στο πλαίσιο ρυθμίσεων για την ενεργοποίηση του Εθνικού Μηχανισμού Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων (εφεξής: «Εθνικός Μηχανισμός»), ο οποίος συστάθηκε με το άρθρο 1 του ν. 4662/2020.
Το Δικαστήριο έκρινε, καταρχάς, ότι λήψη νομοθετικών και κανονιστικών μέτρων πολιτικής προστασίας για την αντιμετώπιση φυσικών ή άλλου είδους καταστροφών συνιστά επιβεβλημένη υποχρέωση του Κράτους για την προστασία συνταγματικών δικαιωμάτων και αγαθών, όπως της ανθρώπινης ζωής και υγείας (άρθρα 5 παρ. 5 και 21 παρ. 3 του Συντάγματος). Περαιτέρω, έκρινε ότι σε περίπτωση κήρυξης συγκεκριμένης περιοχής σε κατάσταση «ειδικής κινητοποίησης πολιτικής προστασίας» (άρθρο 26 παρ. 1 ν. 4662/2020) λόγω επαπειλούμενου κινδύνου φυσικής καταστροφής δύναται να ληφθούν ένα ή συνδυασμός περισσοτέρων εκ των μέτρων προληπτικού χαρακτήρα που παρατίθενται στην παρ. 2 του άρθρου 26Α του ν. 4662/2020, όπως ισχύει, μεταξύ των οποίων και ο «περιορισμός κυκλοφορίας» εντός των ορίων ενός δήμου. Τα εν λόγω προληπτικά μέτρα, κανονιστικού χαρακτήρα, τα οποία αποσκοπούν στην προστασία της ασφάλειας και της ζωής των πολιτών, εντασσόμενα στο επίπεδο «ετοιμότητας» του συστήματος του Εθνικού Μηχανισμού πρέπει, σύμφωνα με όσα ορίζει η διάταξη του άρθρου 4 παρ. 1, περ. β΄, στοιχείο βα΄ του ν. 4662/2020, να λαμβάνονται στο μέτρο που είναι «ανάλογα» με την έκταση των επαπειλούμενων φυσικών καταστροφών και φαινομένων.
Πριν την εξέταση των λόγων ακυρώσεως το Δικαστήριο υπενθύμισε την πάγια νομολογία του, κατά την οποία, οι νομοθετικές και κανονιστικές ρυθμίσεις δεν υπόκεινται σε ακυρωτικό έλεγχο από πλευράς σκοπιμότητας και ουσιαστικής ορθότητας, αλλά σε έλεγχο ορίων, ο οποίος αφορά το αν η σχετική ρύθμιση είναι προδήλως απρόσφορη ή μη αναγκαία για την εξυπηρέτηση του συγκεκριμένου σκοπού δημοσίου συμφέροντος [ΣτΕ 1669/2022 (7μ.), 1210/2010 (Ολομ.) κ.ά.].
Εν προκειμένω το Δικαστήριο έκρινε:
α) ότι η προσβαλλόμενη Κ.Υ.Α. εκδοθείσα κατόπιν της κήρυξης του Δήμου Θήρας σε κατάσταση ειδικής κινητοποίησης πολιτικής προστασίας (με την υπ’ αριθμ. Α1992/20.05.2024 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας) και σχετικής γνωμοδότησης της Επιτροπής Εκτίμησης Κινδύνου (του άρθρου 7Α του ν. 4662/2020 του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας), εκδόθηκε νομίμως, με τήρηση δηλαδή όλων των όρων του άρθρου 26Α παρ. 1 και 2 του ν. 4662/2020,
β) ότι το ένδικο μέτρο της απαγόρευσης της κυκλοφορίας οχημάτων στην ως άνω δημοτική οδό, κατά μήκος της οποίας εντοπίζεται, με βάση επιστημονική αξιολόγηση και τεκμηρίωση, κίνδυνος εκδήλωσης κατολισθητικών φαινομένων, προφανώς δεν παρίσταται απρόσφορο ή μη αναγκαίο για την εκπλήρωση του δημοσίου συμφέροντος σκοπού της αποφυγής έκθεσης των κατοίκων και επισκεπτών του νησιού σε διακινδύνευση της ζωής και της σωματικής τους ακεραιότητας,
γ) ότι ο λόγος ακυρώσεως, με τον οποίο προβλήθηκε ότι η πρόληψη του κινδύνου κατολισθήσεων στον οικισμό του Αμμουδίου δύναται να επιτευχθεί με ηπιότερα και άλλα εναλλακτικά μέτρα, ήταν απορριπτέος ως απαραδέκτως προβαλλόμενος, διότι οι κανονιστικές ρυθμίσεις δεν υπόκεινται σε ακυρωτικό έλεγχο από πλευράς σκοπιμότητας και ουσιαστικής ορθότητας, αλλά σε έλεγχο ορίων, ο οποίος αφορά το αν η σχετική ρύθμιση είναι προδήλως απρόσφορη ή μη αναγκαία για την εξυπηρέτηση του συγκεκριμένου σκοπού δημοσίου συμφέροντος, γεγονός που δεν συμβαίνει εν προκειμένω και
δ) ότι εντός του πλαισίου της εθνικής συνταγματικής έννομης τάξης, η οποία θεμελιώνεται πρωταρχικώς στον σεβασμό και στην προστασία της αξίας του ανθρώπου (άρθρο 2 παρ. 1 του Συντάγματος), ο σκοπός της διασφάλισης της προστασίας της σωματικής ακεραιότητας και ζωής των πολιτών, όταν αυτή είναι επαπειλούμενη από φυσικές ή άλλου είδους καταστροφές, υπερτερεί, προδήλως, έναντι του σκοπού της διασφάλισης της επιχειρηματικής ελευθερίας, και, ως εκ τούτου, δεν δύναται να αξιώνεται ούτε ο σχεδιασμός των μέτρων πολιτικής προστασίας με γνώμονα την προστασία οικονομικών συμφερόντων ούτε, κατ΄επίκληση της αρχής της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης, η μετάθεση της έναρξης ισχύος των ενδεδειγμένων μέτρων πολιτικής προστασίας σε απώτερη ημερομηνία προκειμένου να μην πληγούν, άμεσα, επιχειρηματικά συμφέροντα.
ΣτΕ Δ' Τμ. 411/2025
Source/ Author:adjustice.gr
