Άρειος Πάγος (Δ' Τμήμα - Πολιτικό) 125/2020 - Αγωγή κατά μη πραγματικού υποχρέου - Συνέπειες παραγραφής (ΑΚ 263)

Άρειος Πάγος (Δ' Τμήμα - Πολιτικό) 125/2020 - Αγωγή κατά μη πραγματικού υποχρέου - Συνέπειες παραγραφής (ΑΚ 263)

Σύμφωνα με τη νομοθεσία, από τη θέση σε ισχύ του Ν. 3852/2010 (Πρόγραμμα Καλλικράτης), ήτοι την 1-1-2011, αποκλειστικά αρμόδιοι για τη μίσθωση ακινήτων για τη στέγαση δημόσιων σχολικών μονάδων είναι οι κατά τόπους δήμοι. Επίσης ως προς τις ήδη συναφθείσες συμβάσεις μισθώσεως με το ως άνω αντικείμενο επέρχεται διαδοχή ex lege ως προς το πρόσωπο του μισθωτή, ο οποίος πλέον είναι ο ΟΤΑ Α’ βαθμού, στην περιφέρεια του οποίου κείται το ακίνητο, το οποίο στεγάζει σχολική μονάδα και ως προς τις ήδη γεγεννημένες αξιώσεις επέρχεται ex lege αναδοχή χρέους από το Δήμο, με την έννοια του άρθρου 471 ΑΚ. 

Στην προκειμένη περίπτωση η αναιρεσίβλητη άσκησε αρχικά την από 10-11-2008 αγωγή κατά του ν.π.δ.δ. “Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Θεσσαλονίκης” (ΝΑΘ) με την οποία ισχυρίστηκε ότι μίσθωσε ακίνητό της στο εναγόμενο για να το χρησιμοποιήσει ως σχολείο και ζήτησε κατά τις διατάξεις του αδικαιολόγητου πλουτισμού να της καταβάλει τα μισθώματα από 1-9-2007 έως 12-9-2008 που η τελευταία έκανε χρήση του μισθίου με άκυρη σύμβαση. Η αγωγή έγινε δεκτή πρωτοδίκως και μετά από έφεση του ν.π.δ.δ. “Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας” ως καθολικού διαδόχου του καταργηθέντος εναγομένου, το Εφετείο Θεσσαλονίκης με την 1510/2011 απόφασή του έκρινε ότι το εναγόμενο υποχρεούται να καταβάλει στην ενάγουσα κατά τις διατάξεις του αδικαιολόγητου πλουτισμού τα μισθώματα από 1-9-2007 έως 25-10-2007 γιατί έκανε χρήση του μισθίου χωρίς έγκυρη σύμβαση και την απέρριψε για το μετέπειτα αιτούμενο χρονικό διάστημα με την αιτιολογία ότι έκτοτε υπήρχε έγκυρη σύμβαση μισθώσεως.

Στη συνέχεια, η αναιρεσίβλητη άσκησε την από 5-6-2012  αγωγή, την οποία έστρεψε κατά του ν.π.δ.δ. “Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας” (εκ του νόμου καθολικού διαδόχου της ΝΑΘ) και επικαλούμενη έγκυρο μισθωτήριο συμβόλαιο του ακινήτου στη ΝΑΘ ως σχολείο ζήτησε την καταβολή των καθυστερούμενων μισθωμάτων από 25-10-2007 έως 12-9-2008. Το Μονομελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης με την 25494/2013 απέρριψε τελεσίδικα την αγωγή ως παθητικά ανομιμοποίητη γιατί ήδη πριν την άσκηση της αγωγής είχε επέλθει με το Ν. 3852/2010 (Πρόγραμμα Καλλικράτης) στερητική αναδοχή χρέους και ως προς τις επίδικες οφειλές οφειλέτης έκτοτε ήταν ο Δήμος. Τέλος, η ενάγουσα - αναιρεσίβλητη άσκησε την υπό κρίση από 9-4-2014 αγωγή κατά του αναιρεσείοντος με το ίδιο περιεχόμενο όπως και η προηγούμενη, την οποία και επέδωσε σ’ αυτόν. Το Μονομελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης απέρριψε την αγωγή κατ’ αποδοχή της ενστάσεως της 5ετούς παραγραφής του άρθρου 90 § 1 Ν. 2362/ 1995 “περί Κώδικος Δημοσίου Λογιστικού” που εφαρμόζεται και επί των ΟΤΑ. Κατ’ έφεση δε της αναιρεσίβλητης εκδόθηκε η αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης, η οποία επί του κρίσιμου ζητήματος της παραγραφής της επίδικης αξιώσεως, δεχόμενη το σχετικό λόγο εφέσεως της αναιρεσίβλητης έκρινε ότι οι ένδικες αξιώσεις “…δεν υπέκυψαν στην προβλεπομένη από τη διάταξη του άρθρου 90 § 1 του ν. 2362/1995 πενταετή παραγραφή, όπως αβασίμως ο εναγόμενος διατείνεται. Η αρξαμένη παραγραφή, από το τέλος των οικονομικών ετών εντός των οποίων γεννήθηκαν οι αξιώσεις της ενάγουσας (31-12-2007 για τα μισθώματα του χρονικού διαστήματος από 25-10-2007 έως 31-12-2007 και 31-12-2008 για τα μισθώματα του χρονικού διαστήματος από 1-1-2008 έως 12-9-2008) διεκόπη με την άσκηση της προγενέστερης αγωγής και έκτοτε άρχισε νέα πενταετής παραγραφή η οποία διεκόπη με την άσκηση της κρινόμενης αγωγής”. Και μετά ταύτα, εξαφάνισε την πρωτόδικη και δικάζοντας κατ’ ουσίαν δέχθηκε την αγωγή και αναγνώρισε ότι ο εναγόμενος υποχρεούται να καταβάλει στην ενάγουσα ως μισθώματα το εκεί αναφερόμενο χρηματικό ποσό.

Σύμφωνα με το Δικαστήριο του Αρείου Πάγου, με την κρίση του αυτή το Εφετείο εσφαλμένα εφάρμοσε το άρθρο 263 ΑΚ περί διακοπής της παραγραφής ενώ δεν έπρεπε να το εφαρμόσει. Και τούτο διότι, όπως και το ίδιο δέχθηκε, η μνημονευόμενη διακοπτική της παραγραφής αγωγή ασκήθηκε κατά νομικού προσώπου μη υποχρέου, αφού ήδη από 1-1-2011 ήτοι σε χρονικό σημείο προγενέστερο της εγέρσεως της αγωγής αυτής, με το άρθρο 94 § 4 στοιχ. 16 Ν. 3852/2010 είχε επέλθει ex lege στερητική αναδοχή χρέους ως προς τις οφειλές του μισθωτή, οφειλέτης των οποίων κατέστη εξ ολοκλήρου έκτοτε ο αναιρεσείων Δήμος …, στον οποίο η αγωγή εκείνη δεν επιδόθηκε. Έπρεπε στην περίπτωση αυτή που μεσολάβησε νόμιμη ειδική διαδοχή, η αγωγή να ασκηθεί κατά του πραγματικού υποχρέου Δήμου.  Επομένως, η υπό κρίση αγωγή δεν αποτελεί επανέγερση της προηγούμενης, κατά την έννοια του άρθρου 263 ΑΚ, αφού δεν υπάρχει ταυτότητα των διαδίκων, και δεν διακόπτει την παραγραφή. 

''......την παραγραφή διακόπτει η έγερση αγωγής κατά του πραγματικού υποχρέου, ενώ η άσκηση αγωγής κατά προσώπου που δεν είναι υπόχρεο δεν επιφέρει διακοπή της παραγραφής υπέρ του δικαιούχου.''