ΣτΕ: Συνταγματική η σύμπραξη πιστοποιημένων επαγγελματιών στη διαδικασία απονομής συνταξιοδοτικών παροχών

ΣτΕ: Συνταγματική η σύμπραξη πιστοποιημένων επαγγελματιών στη διαδικασία απονομής συνταξιοδοτικών παροχών

ΣτΕ Ολομ. 750/2023

Πρόεδρος: Δημήτριος Σκαλτσούνης, Πρόεδρος ΣτΕ

Εισηγητής: Χριστίνα Σιταρά, Σύμβουλος Επικρατείας 

Η σύμπραξη πιστοποιημένων επαγγελματιών στη διαδικασία απονομής συνταξιοδοτικών παροχών από τον e-ΕΦΚΑ δεν αντίκειται στο Σύνταγμα.

Με την 750/2023 απόφαση της Ολομελείας του Συμβουλίου της Επικρατείας απορρίφθηκε αίτηση ακυρώσεως της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Εργαζομένων ΙΚΑ ΕΤΑΜ (ΠΟΣΕ ΙΚΑ ΕΤΑΜ), της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Προσωπικού Οργανισμών Κοινωνικής Πολιτικής (ΠΟΠΟΚΠ) και ενός φυσικού προσώπου κατά απόφασης του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Με την απόφαση αυτή καθορίσθηκαν, μεταξύ άλλων, οι προϋποθέσεις, οι κανόνες και η διαδικασία για την πιστοποίηση επαγγελματιών, οι οποίοι, κατά τα οριζόμενα στις διατάξεις των άρθρων 255 και 257 του ν. 4798/2021, μπορούν να συμπράττουν στη διαδικασία απονομής συνταξιοδοτικών παροχών (κύριων και επικουρικών συντάξεων) από τον Ηλεκτρονικό Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ). 

Ειδικότερα, με την απόφαση της Ολομελείας του Δικαστηρίου κρίθηκαν τα ακόλουθα:

α) Οι αιτούσες Ομοσπονδίες με έννομο συμφέρον ασκούν την ως άνω αίτηση, ενόψει των καταστατικών τους σκοπών και των προβαλλόμενων ισχυρισμών τους (ιδίως περί νόθευσης και   απαξίωσης του δημοσίου χαρακτήρα της κοινωνικής ασφάλισης). Αντίθετη μειοψηφία. 

Το έννομο συμφέρον του τρίτου αιτούντος, φερόμενου ως ασφαλισμένου του ήδη e-ΕΦΚΑ, ο οποίος είχε υποβάλει αίτηση συνταξιοδότησης προς τον εν λόγω Φορέα, έχει εκλείψει κατά τον χρόνο της συζήτησης της ως άνω αίτησης, εφόσον με απόφαση του αρμοδίου Διευθυντή του ανωτέρω Φορέα έχει απονεμηθεί σε αυτόν σύνταξη γήρατος χωρίς σύμπραξη ιδιωτών σε χρόνο, μάλιστα, που ο μηχανισμός της απονομής συνταξιοδοτικών παροχών από πιστοποιημένους επαγγελματίες δεν είχε αρχίσει να λειτουργεί.

β) Οι διατάξεις των άρθρων 255 και 257 του ν. 4798/2021 δεν αντίκεινται στις διατάξεις των άρθρων 1 παρ. 3, 26 παρ. 2, 103 παρ. 1 και 22 παρ. 5, 93 παρ. 1, 94 παρ. 1, 95 παρ. 1 περ. α΄ και 5 καθώς και 4 παρ. 1 και 103 παρ. 4 του Συντάγματος. Τούτο δε ιδίως διότι i) με τις ανωτέρω διατάξεις του ν. 4798/2021 και της προσβαλλόμενης υπουργικής απόφασης δεν μεταβάλλεται ο φορέας παροχής κοινωνικής ασφάλισης, δοθέντος ότι οι απονεμόμενες με το άρθρο 255 παρ. 1 περ. β΄ του ν. 4798/2021 στους πιστοποιημένους επαγγελματίες αρμοδιότητες ασκούνται εντός του e-ΕΦΚΑ, ο οποίος αποτελεί νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, ii) οι πιστοποιημένοι επαγγελματίες (δικηγόροι και λογιστές), οι οποίοι εγγράφονται σε τηρούμενο και εποπτευόμενο από τον e-ΕΦΚΑ μητρώο, κατόπιν επιτυχούς περάτωσης σεμιναρίου επιμόρφωσης και, ακολούθως, επιτυχούς συμμετοχής τους σε εξετάσεις επί θεματικών ενοτήτων που αντιστοιχούν στα σχέδια αποφάσεων και στις αποφάσεις που καλούνται να συντάξουν, διαθέτουν τα αναγκαία προσόντα και την κατάλληλη εξειδίκευση και εμπειρογνωμοσύνη για την άσκηση των ανωτέρω αρμοδιοτήτων τους, υπέχουν δε αυξημένη ευθύνη ακόμα και μετά την περάτωση του έργου τους, iii) η ανάθεση των εν λόγω αρμοδιοτήτων στους πιστοποιημένους επαγγελματίες, οι οποίες κατατείνουν στην έκδοση πράξεων απονομής σύνταξης του e-ΕΦΚΑ, και, επομένως, στη διασφάλιση στους συνταξιούχους παροχών που επιτρέπουν την αξιοπρεπή διαβίωσή τους, αποσκοπεί στην επιτάχυνση της απονομής συντάξεων και στην ενίσχυση του συστήματος απονομής συντάξεων του ανωτέρω Φορέα μέχρι την πλήρη ψηφιοποίησή του, έχει δηλαδή προσωρινό χαρακτήρα, iv) οι πράξεις απονομής σύνταξης, ως πράξεις του e-ΕΦΚΑ, υπόκεινται, καταρχήν, στις προβλεπόμενες κατά την κείμενη νομοθεσία διοικητικές (ενδικοφανείς) προσφυγές ενώπιον των αρμοδίων οργάνων, το αυτό δε ισχύει και ως προς τις προσυνταξιοδοτικές βεβαιώσεις, v) προβλέπεται η διενέργεια αφενός υποχρεωτικού δειγματοληπτικού ελέγχου και αφετέρου ελέγχου κατά την κρίση της υπηρεσίας των πράξεων απονομής σύνταξης, καθώς και η ανάκληση ή η μεταρρύθμισή τους, εφόσον διαπιστωθεί ότι οι βεβαιώσεις ή τα σχέδια αποφάσεων με βάση τα οποία χορηγήθηκε η σύνταξη είναι εσφαλμένα ή ελλιπή, vi) οι ασφαλισμένοι δεν στερούνται δικαστικής προστασίας, δεδομένου ότι οι πράξεις απονομής σύνταξης, όπως, άλλωστε, και οι πράξεις τυχόν ανάκλησης ή μεταρρύθμισής τους, υπόκεινται, ως ατομικές διοικητικές πράξεις, σε προσφυγή ουσίας ενώπιον των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων, απορριπτομένων των περί του αντιθέτου προβαλλόμενων ότι συνεπεία της ανεπίτρεπτης ανάθεσης αρμοδιότητας έκδοσης πράξεων απονομής σύνταξης σε ιδιώτες αλλοιώνεται η προβλεπόμενη στα άρθρα 93, 94 και 95 του Συντάγματος διάκριση των δικαιοδοσιών, εφόσον τα διοικητικά δικαστήρια ελέγχουν μόνο διοικητικές πράξεις και όχι πράξεις προερχόμενες από ιδιώτες. Εξάλλου, οι διατάξεις του ν. 4798/2021, οι οποίες ορίζουν ότι οι βεβαιώσεις και τα σχέδια που συντάσσουν οι πιστοποιημένοι επαγγελματίες καθώς και οι δυνάμενες να εκδοθούν από αυτούς συνταξιοδοτικές βεβαιώσεις παράγουν πλήρη απόδειξη ως προς τα στοιχεία που εμπεριέχονται σε αυτές, δεν αποκλείουν τον έλεγχο της ορθότητας των διοικητικών πράξεων που θα εκδοθούν με βάση τις ανωτέρω βεβαιώσεις και σχέδια τόσο από τη Διοίκηση όσο και από τα Δικαστήρια και vii) η έκδοση πράξεων απονομής σύνταξης με τη σύμπραξη πιστοποιημένου επαγγελματία εναπόκειται, πάντως, στη διακριτική ευχέρεια του ασφαλισμένου. Αντίθετη μειοψηφία.

γ) Η εξουσιοδοτική διάταξη (άρθρο 255 παρ. 7 περ. α΄ του ν. 4798/2021), κατ’ επίκληση της οποίας εκδόθηκε η προσβαλλόμενη υπουργική απόφαση, είναι ειδική και ορισμένη, δεδομένου ότι προσδιορίζει κατά τρόπο συγκεκριμένο τα προς ρύθμιση θέματα από τον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, τα οποία αποτελούν «ειδικότερα θέματα» κατά την έννοια του άρθρου 43 παρ. 2 του Συντάγματος, ορισμένα δε εξ αυτών έχουν, εν μέρει, και λεπτομερειακό χαρακτήρα. Εξάλλου, από την άνω εξουσιοδοτική διάταξη δεν προκύπτει ότι ο φορέας επιμόρφωσης πρέπει, κατ’ ανάγκην, να διαφοροποιείται από τον φορέα πιστοποίησης ενώ, άλλωστε, η επιμόρφωση και η πιστοποίηση των ως άνω ιδιωτών επαγγελματιών αποβλέπουν στη διευκόλυνση της χορήγησης από τον e-ΕΦΚΑ της κύριας σύνταξης και των λοιπών παροχών που προβλέπονται από τη νομοθεσία, δηλαδή στην εκπλήρωση της αποστολής του.

Συναφείς οι 751-3/2023 αποφάσεις της Ολομελείας του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Συμβούλιο της Επικρατείας